Słownik - Technologia Informacyjna

Adres internetowy - adres nadawany każdemu użytkownikowi sieci Internet zwany też numerem IP (ang. IP number). Adres ten zapisywany jest jako cztery zrozumiałe dla komputera liczby, na przykład: "124.333.198.43". Ponieważ było by nie wygodnie zapamiętywać taką dużą ilość cyfr, dlatego powstał adres tzw. domenowy, np.: quot;zespol@sportosporto.pl.". Znak @-"małpa " rozdziela adres właściwy od nazwy użytkownika tego adresu. Animacja - seria nieruchomych obrazków, które wyświetlane jeden po drugim tworzą wrażenie płynnego ruchu. Animacje tworzone są przy pomocy programów komputerowych (na przykład filmy rysunkowe dla dzieci). Aplikacja - ogólna nazwa programów użytkowych napisanych dla środowiska Windows i innych graficznych systemów poeracyjnych. Aby uruchomić aplikację wystarczy nacisnąć odpowiednią ikonę. Archiwizacja - tworzenie zapasowych kopii danych umożliwiające ich odtworzenie w przypadku wystąpienia awarii. ASCII - (ang. American Standard Code for Information Interchange) standardowy system kodowania znaków umożliwiający komputerowy przekaz danych. Jego istotą jest przypisanie znakom składowym danych (np. litery, cyfry, itp.) liczb z zakresu od 0 do 127 a w przypadku rozszerzonej wersji kodu liczb z zakresu od 0 do 255.

Bajt - (ang. byte) jednostka pojemności pamięci równa ośmiu bitom. Jeden bajt określa znak, kod rozkazu lub inną jednostkę informacji. W mikrokomputerach 8-bitowych bajt jest równoważny słowu maszynowemu. Binarny system liczbowy - inaczej system dwójkowy lub zero-jedynkowy. Metoda zapisu liczb posiłkująca się wyłącznie dwoma cyframi: 0 i 1, których to kombinacje mogą przedstawić dowolna liczbę. Np. ciąg binarny 11011 przedstawia liczbę 27. System dwójkowy doskonale nadaje się do zastosowań informatycznych, gdyż komputerom najłatwiej jest operować na liczbach zapisanych właśnie w tym systemie. BIOS - (ang. Basic Input/Output System) blok programów pamięci ROM na płycie głównej. Zawiera on procedury obsługi podstawowych składników komputera. Stanowi programową podbudowę systemu operacyjnego. Po uruchomieniu komputera BIOS sprawdza poprawność działania i konfigurację zainstalowanych urządzeń a następnie wczytuje system operacyjny do pamięci.Dzięki odwoływaniu się programów do urządzeń1 zewnętrznych za pomocą BIOS-a, możliwe stało się przenoszenie programów na różne komputery. Bit - (ang. binary digit) cyfra binarna; najmniejsza jednostka informacji zrozumiała dla komputera. Przyjmuje on umowne wartości 0 lub 1. W komputerze wartości binarne reprezentowane są przez dwie wysokości napięcia elektrycznego: 1 to trochę wyższe napięcie prądu, 0 to to napięcie trochę niższe. Błąd odczytu - niepoprawny odczyt informacji zapisanych na dysku. Może on być spowodowany błędem programu lub uszkodzeniem dysku.

CD-R - (ang. Compact Disk - Recordable) odmiana płyty CD-ROM umożliwiająca jednokrotne i nieodwracalne zapisanie na niej informacji. Do jej zapisania służą specjalne napędy CD-R. CD-ROM - (ang. Compact Disk Read Only Memory) płyta kompaktowa z zapisanymi na niej danymi komputerowymi. Płyta CD-ROM, z racji swej dużej pojemności (650 MB),odporności na uszkodzenia i coraz niższejcenie stała się bardzo popularnym nośnikiem informacji. Do jej odczytywania służy urządzenie nazywane napędem CD-ROM. CD-RW - (ang. Compact Disk - ReadWritable) odmiana płyty CD-ROM umożliwiająca wielokrotne zapisywanie i kasowanie informacji. Do jej obsługi służą specjalne napędy CD-RW. Czcionka - (ang. font, typeface) wygląd litery wyświetlanej na ekranie lub drukowanej na drukarce. Na wygląd składa się krój (kształt), rozmiar i tzw. styl (czcionka podkreślona, przekreślenia, pochylona i pogrubiona).

Dane - wszelkiego rodzaju informacje przedstawione w formie czytelnej dla komputera. Drukarka - (ang. printer) urządzenie które przekształca sygnały elektryczne na znaki drukowane dzięki czemu możliwe jest przeniesienie na papier tekstów, rysunków i innych elementów widocznych na ekranie komputera. DVD - (ang. Digital Video Disk) cyfrowa płyta kompaktowa nowej generacji opracowana do przechowywania bardzo dużej ilości danych (powyżej 4,7 GB). Dyski DVD pozwalają na zapis pełnometrażowych filmów wraz z kilkoma ścieżkami dźwiękowymi, zbiorem informacji o filmie itp. Krążki DVD, w zależności od typu dysku (dyski wielowarstwowe, dwustronne), mieszczą od 135 do 540 minut filmu. Dysk twardy - urządzenie do przechowywania danych. Informacje przechowywane są tu na wirujących krążkach magnetycznych szczelnie zamkniętych w hermetycznej obudowie. Zapis i odczyt danych możliwy jest dzięki zespołowi ruchomych głowic odczytująco-zapisujących. Dyski twarde cechują się dużą pojemnością i szybkością działania. Montuje się je przeważnie na stałe w obudowie komputera. Dyskietka - nośnik danych składający się z elastycznego krążka magnetycznego umieszczonego w plastykowej obudowie. Zaletą dyskietki jest niska cena, a wadą - mała pojemność w stosunku do np. dysku twardego czy płyty CD-ROM oraz niska odporność na uszkodzenia.

Edytor tekstu - (ang. word processor) program, który umożliwia użytkownikowi łatwe stworzenie własnego dokumentu poprzez wprowadzanie tekstu, formatowanie go, zapis na dysku oraz wydruk (Word, MS Works). E-mail - (ang. electronic mail, w skrócie e-mail) zobacz poczta elektroniczna. Error - (ang.) błąd.

Formatowanie - nadawanie danym określonej struktury (np. formatowanie dokumentu tekstowego). Odnosi się to także do nośników danych (np. dyskietek), które również należy przez użyciem sformatować.

Gigabajt (GB) - jednostka określająca porcję informacji w pamięci komputera - jeden gigabajt = 1024 megabajty = 1048576 kilobajty = 1073741824 bajty. Głośniki - urządzenia wyjścia odpowiedzialne za odbiór dżwięku. Grafika komputerowa - obrazy do stworzenia których wykorzystano komputer. Mogą to być animacje, przetworzone fotografie, rysunki techniczne itp. Grafika rastrowa - metoda tworzenia obrazów (tzw. bitmap) z punktów ułożonych w siatkę. Każdy punkt ma swój własny kolor i jasność. W obrazach kolorowych na każdy 1 punkt (piksel) składają się trzy składowe punkty o barwach podstawowych (RGB ). Dzięki złożeniu wielu punktów powstaje obraz. Powstałe w ten sposób pliki graficzne mają dużą objętość. Grafika wektorowa - technika generowania obrazów polegająca na łączeniu punktów za pomocą linii prostych i łuków ( opisu matematycznego). Powiększnie takiego obrazu w przeciwieństwie do mapy bitowej nie wpływa na jego jakość.

Hardware - (ang.- sprzęt, narzędzie) wszystkie podzespoły mechaniczne, magnetyczne i elektroniczne składające się na system komputerowy (sprzęt komputerowy). Hipertekst - rodzaj dokumentu zawierającego odnośniki umożliwiające łatwe dotarcie do przypisanych im informacji. Wybranie (uaktywnienie) odnośnika, zwanego też linkiem, powoduje natychmiastowe przeniesienie nas do poszukiwanego miejsca w tekście lub do całkiem innego, wskazanego przez link pliku. Dokumenty o strukturze hipertekstu mają zazwyczaj rozszerzenie HTM lub HTML i są wykorzystywane do pisania stron WWW dostępnych w Internecie.

Informatyka - dziedzina nauki zajmująca się komputerowym przetwarzaniem informacji. Internet - ogólnoświatowa i szeroko dostępna sieć komputerowa. Realizowana jest ona na bazie nowoczesnych połączeń telekomunikacyjnych zdolnych do szybkiego przesyłania ogromnych ilości informacji. Dzięki internetowi informacje przechowywane na milionach komputerów są potencjalnie dostępne dla przeciętnego użytkownika. Internet umożliwia robienie zakupów, wysyłanie i odbieranie poczty elektronicznej, dostęp do baz danych i wiele innych funkcji. Posiadając w domu komputer, każdy może połączyć się z internetem. Wystarczy mieć telefon, modem i odpowiednie oprogramowanie.

Jednostka centralna - zawiera główne części zestawu komputerowego - płytę główna, na której zainstalowany jest procesor, pamięć i karty rozszerzeń. Do płyty przyłączone są też różnego rodzaju urządzenia, takie jak: twardy dysk, stacje dyskietek, czytniki płyt CD, czytniki DVD itp. - zobacz procesor. Język programowania - zbiór instrukcji pozwalający opisać algorytm programu w postaci słów kluczowych zrozumiałych dla człowieka. Najpopularniejsze języki programowania to Pascal, C i BASIC. W zależności od zastosowania używa się różnych języków programowania. Aby jednostka centralna komputera mogła zrealizować program, potrzebny jest kompilator, który przełoży dany język programowania na kod maszynowy.

Karta dźwiękowa - (ang. sound card) zwana też kartą muzyczną - specjalne urządzenie elektroniczne montowane do komputera najczęściej w postaci tzw. karty rozszerzającej. Umożliwia ona odtwarzanie skomplikowanych dźwięków, nagrywanie ich oraz podłączanie zewnętrznych urządzeń służących do podobnych zastosowań. Karta graficzna - (ang. video card) specjalny układ elektroniczny zamontowany w komputerze pozwalający na tworzenie obrazu wyświetlanego potem na ekranie. Nowoczesne karty graficzne wymagają od komputera bardzo dużych mocy obliczeniowych. Można dzięki nim wyświetlać obrazy o bardzo dużych rozdzielczościach w wielu milionach kolorów. Karta sieciowa - (ang. Network Interface Controller) urządzenie instalowane w komputerze, umożliwiające podłączenie go do sieci komputerowej. Sieć taka pozwala na łączenie wielu komputerów wyposażonych w podobne karty i przesyłanie za ich pomocą danych. W ten sposób wiele komputerów może korzystać ze wspólnych zasobów (np: drukarka, skaner). Katalog plików - teczka, folder . To spis informacji znajdujących się na nośniku danych. W katalogu, który pełni funkcję szuflady ułatwiającej utrzymanie porządku na dysku, mogą znajdować się pliki oraz inne katalogi zwane podkatalogami. Oprócz listy samych plików katalog zawiera również informacje o ich rozmiarze, dacie utworzenia oraz atrybutach. Kilobajt (KB) - jednostka określająca porcję informacji w pamięci komputera - jeden kilobajt = 1024 bajty. Klawiatura - (ang. keyboard) zewnętrzne urządzenie wyposażone w zestaw klawiszy służące do komunikacji użytkownika z komputerem. Umożliwia ona wprowadzenie do komputera informacji poleceń. Kompresja danych - zamierzone zmniejszenie objętości zbiorów danych przy pomocy metod matematycznych. Celem kompresji danych jest łatwiejsze ich przenoszenie lub przechowywanie. Przed odczytem skompresowanych danych należy dokonać dekompresji do ich pierwotnego rozmiaru. Niektóre programy użytkowe automatycznie dokonują kompresji i dekompresji podczas pracy z danymi.(najpopularniejsze archiwizatory to: rar, zip) Komputer - (ang. compute - obliczać) programowalne urządzenie elektroniczne przeznaczone do szybkiego wykonywania określonych operacji na danych (przetwarzania danych). Komputer osobisty (PC) - (ang. Personal Computer) komputer w założeniach przeznaczony dla przeciętnego użytkownika, stosowany powszechnie w domach i biurach. Większość elementów elektronicznych komputera osobistego znajduje się na płycie głównej. Podstawowymi elementami zewnętrznymi komputera PC są monitor, klawiatura. Komputer przenośny - komputer charakteryzujący się małymi wymiarami i ciężarem, lecz mający zazwyczaj możliwości stacjonarnego komputera klasy PC Komputery przenośne umożliwiają pracę w każdym miejscu i czasie dzięki zasilaniu pochodzącemu z wbudowanych akumulatorów. Jest często używany przez ludzi pracujących w zawodach wymagających dużej mobilności np. techników pracujących w terenie. Najpopularniejsze odmiany komputerów przenośnych określa się nazwami: laptop, notebook. Kopiowanie - przeniesienie zaznaczonego elementu (fragment tekstu, rysunku, plik) do schowka i pozostawienie zaznaczonego elementu na miejscu. Kursor - ruchomy graficzny element przedstawiony na ekranie komputera. Kursor tekstowy wskazuje miejsce, w którym wstawiane będą wpisywane przez użytkownika znaki. Inną jego odmianą jest kursor myszki (może być animowany).

LAN - (ang. Local Area Network) sieć komputerowa obejmująca mały obszar, instalowana przeważnie w bankach, zakładach pracy, urzędach i uczelniach. Składa się zwykle z jednego głównego komputera zwanego serwerem połączonego kablem z grupą komputerów pomocniczych i urządzeń peryferyjnych. Laptop - zobacz komputer przenośny. Liczba binarna - liczba zapisana w systemie dwójkowym, w którym używa się tylko 0 i 1. LOGO - język programowania wysokiego poziomu opracowany w latach siedemdziesiątych przez Seymoura Paperta z Instytutu Technologii w Masachusetts, przeznaczony głównie dla młodych programistów. Język ten wprowadza w świat komputerów za pośrednictwem żółwia rysującego na ekranie figury geometryczne takie jak linie i litery. Początkujący informatycy uczą się programowania używając prostych instrukcji języka LOGO. Logowanie - (ang. login, log-on) procedura umożliwiająca użytkownikowi dostęp do sieci lub programu. Jest równoznaczna z identyfikacją. Z punktu widzenia użytkownika logowanie zazwyczaj ogranicza się do podania swego identyfikatora (nazwy użytkownika) i hasła. Hasło zabezpieczające jest na ogół tajne (na ekranie pojawią się gwiazdki - ****), natomiast nazwa użytkownika jest jawna i dostępna dla wszystkich.

Macintosh - rodzina komputerów osobistych produkowana przez amerykańską firmę Apple Computer. Jest ona iekompatybilna z popularnymi komputerami klasy PC. Komputery Macintosh odznaczają się wysoką wydajnością, przyjaznym interfejsem użytkownika , jednolitym wyglądem aplikacji oraz systemem operacyjnym wykorzystującym ideę ikon i okienek. Magistrala - inaczej szyna lub łącze. Grupa sygnałów elektrycznych umożliwiająca przekaz danych, adresów i sygnałów sterujących pomiędzy podzespołami wewnątrz komputera. Magistrala łączy takie elementy jak pamięć operacyjna, procesor, układy sterujące i karty rozszerzeń. Mailbox - (ang.- skrzynka pocztowa) zbiór plików na dysku, w których są przechowywane wszystkie otrzymane pocztą elektroniczną kopie listów lub też listy jeszcze nie wysłane. Megabajt (MB) - (ang. megabyte) jednostka określająca porcję informacji w pamięci komputera - jeden magabajt = 1024 kilobajtom = 1048576 bajty. Menu - lista opcji programu, które można uaktywnić, w celu wykonania konkretnej opcji. Microsoft - największy na świecie producent oprogramowania. Najpopularniejszymi jego produktami są systemy operacyjne MS-DOS, Micosoft Windows oraz pakiet programów do obsługi biura o nazwie Microsoft Office. MIDI - (ang. Musical Instrument Digital Interface) standard łącza (interfejsu) umożliwiający komputerowi sterowanie elektronicznymi instrumentami muzycznymi takimi jak syntezatory, procesory efektów, pulpity mikserskie, a także łączenie tych urządzeń ze sobą. Mikrofon - urządzenia wejścia odpowiedzialne za "wprowadzanie" dżwięku do komputera. Mikrokomputer - komputer o małych rozmiarach, w którym funkcje procesora spełnia mikroprocesor, a wszystkie pozostałe podzespoły elektroniczne umieszczone są wraz z nim w jednej małej obudowie. W swoich założeniach mikrokomputer miał pełnić funkcję komputera domowego. Mikroprocesor - pojedynczy układ scalony zawierający w swej strukturze samodzielną jednostkę centralną zwaną też procesorem. Do najpopularniejszych należą mikroprocesory produkowane przez firmy Intel, AMD. Modem - (ang. MODulator/DEModulator) urządzenie peryferyjne, umożliwiające dostęp za pośrednictwem komputera i sieci telefonicznej do łączenia się z internetem, przesyłania poczty elektronicznej. Szybkość transmisji danych przesyłanych za pomocą modemów mierzy się w bitach na sekundę (bps). Monitor - urządzenie wyposażone w ekran , na którym wyświetlany jest obraz generowany przez komputer. Wspomaga on wizualną komunikację komputera z użytkownikiem. Spotyka się wiele typów monitorów komputerowych różniących się parametrami obrazu i wielkością ekranu. Monitory mogą być monochromatyczne (jednokolorowe) lub częściej używane kolorowe. Multimedia - (ang. multimedia) technika prezentowania informacji poprzez połączenie w całość takich elementów jak tekst, grafika, dźwięk i film. Aby korzystać z multimediów, potrzebny jest komputer wyposażony co najmniej w napęd dysków CD-ROM i kartę dźwiękową. Dodatkowo komputery bardzo często posiadają modemy i dekodery MPEG. Multimedia charakteryzują się interaktywnością - użytkownik nie jest zmuszony do pasywnego odbioru informacji, lecz może aktywnie uczestniczyć w wydarzeniach zachodzących podczas obsługi programu (zgodne z własnymi preferencjami). Muzyka komputerowa - muzyka stworzona za pomocą komputera wyposażonego w odpowiednie oprogramowanie oraz sprzęt taki jak karta muzyczna. Mysz - (ang. mouse) bardzo przydatne urządzenie ułatwiające pracę z komputerem. Służy do precyzyjnego wskazywania czegoś na ekranie za pomocą ruchu ludzkiej ręki (można ustawić mysz, tak aby łatwiej pracowało się osobą leworęcznym) Dzięki myszy można obsługiwać komputer prawie bez dotykania klawiatury.

Napęd CD-R - odmiana napędu CD-ROM umożliwiająca jednokrotne i nieodwracalne zapisanie danych na specjalnych płytach CD-R. Za ich pomocą można również kopiować zwykłe płyty kompaktowe zawierające muzykę. Napęd CD-R bez problemu odczytuje płyty CD, CD-ROM i CD-RW. Napęd CD-ROM - urządzenie komputerowe służące do odczytywania płyt CD-ROM z zapisanymi na nich danymi. Większość nowoczesnych komputerów ma w swym wyposażeniu przynajmniej jeden taki czytnik. Napęd CD-ROM i wszystkie jego nowsze odmiany umożliwiają również odsłuchiwanie muzyki ze zwykłych płyt kompaktowych Napęd CD-ROM bez problemu odczytuje płyty CD, CD-R i CD-RW. Napęd CD-RW - nowoczesna odmiana napędu CD-R umożliwiająca nie tylko odczyt, ale i wielokrotny zapis płyt. Aby w pełni wykorzystać funkcje tego napędu należy stosować specjalnie przeznaczone dla niego płyty CD-RW. Napęd CD-RW bez problemu odczytuje płyty CD, CD-ROM i CD-R. Napęd dyskietek - (ang. floppy disk drive) urządzenie do zapisu i odczytu danych z dyskietek. Popularnie nazywa się go również stacją dysków. Nazwa pliku - (z ang. file name) tytuł, nazwa,pliku . Częścią nazwy pliku jest jego rozszerzenie. Nośnik danych - każdy materiał lub połączenie materiałów służące do przenoszenia i przechowywania danych. Notebook - - komputer charakteryzujący się małymi wymiarami i ciężarem, lecz mający zazwyczaj możliwości stacjonarnego komputera klasy PC Komputery przenośne umożliwiają pracę w każdym miejscu i czasie dzięki zasilaniu pochodzącemu z wbudowanych akumulatorów. Jest często używany przez ludzi pracujących w zawodach wymagających dużej mobilności np. techników pracujących w terenie. Najpopularniejsze odmiany komputerów przenośnych określa się nazwami: laptop, notebook.

Obraz - w terminologii komputerowej to kompozycja graficzna wyświetlana przez komputer na ekranie. Obudowa - element konstrukcyjny tworzący fizyczny szkielet komputera. Obudowa pełni zazwyczaj dwie podstawowe funkcje: estetyczną i ochronną. Spotyka się różne odmiany obudów komputerowych, z których najpopularniejszą jest tower. Off-line - tryb pracy urządzenia lub programu, podczas którego dane nie są odświeżane na bieżąco, lecz pochodzą z dysku naszego komputera. W trybie off-line przeglądamy na przykład czasopisma zapisane na płytach CD-ROM lub odpowiadamy na listy ściągnięte wcześniej z internetu. Przeciwieństwem trybu off-line jest tryb on-line. Okno - (ang. window) prostokątny element wyświetlany na ekranie komputera. W graficznych systemach operacyjnych takich jak Microsoft Windows, pojawiające się okna zazwyczaj reprezentują uruchomione programy. Okno przeważnie zawiera miejsce do wyświetlania danych, pasek narzędzi, menu oraz pasek stanu. Okno dialogowe - (ang. dialog window) rodzaj okienka wyświetlanego na ekranie przez program. Okienka takie zazwyczaj dostarczają informacji mającej postać ostrzeżenia, wyjaśnienia, żądania lub zapytania. Zawierają przeważnie kilka aktywnych elementów w postaci menu lub przycisków, które użytkownik może wybrać. Okienka dialogowe służą przede wszystkim do komunikacji człowieka z programem. On-line - tryb pracy urządzenia lub programu, podczas którego dane napływają na bieżąco z zewnętrznego źródła. W trybie on-line może pracować drukarka komputerowa, która drukuje dane tak szybko, jak szybko są one do niej przesyłane. W trybie on-line przeglądamy również strony WWW, które są każdorazowo na bieżąco ściągane z Internetu. Przeciwieństwem trybu on-line jest tryb off-line. Oprogramowanie - (ang. software) wszystkie programy napisane dla danego typu komputera. Przeciwieństwem i zarazem dopełnieniem oprogramowania jest sprzęt komputerowy czyli hardware.

Paleta barw - zbiór kolorów, które system operacyjny lub program może wykorzystać do drukowania lub wyświetlania na ekranie. Pamięć operacyjna - pamięć służąca procesorowi jako notatnik wspomagający wykonywanie programów. Pamięć ta umożliwia tymczasowe przechowywanie przetwarzanych danych i uzyskanych w ten sposób wyników. Po wyłączeniu zasilania pamięć operacyjna jest czyszczona. Do podstawowych zastosowań wystarczy wyposażyć komputer w 32 MB pamięci operacyjnej. Jednak im więcej tej pamięci zainstaluje się w komputerze, tym szybciej pracuje cały system. Na pamięć operacyjną składają się zasadniczo układy typu RAM. Pamięć stała - (z ang. non-volatile memory) pamięć której zawartość nie ulega utraceniu podczas restartu komputera lub odłączenia od niego zasilania. Pamięć stała bywa określana jako pamięć ROM . W pamięci stałej producent zapisuje informacje i dane niezbędne dla prawidłowego działania urządzenia. Pamięć zewnętrzna - (inaczej pamięć masowa) zespół nośników i obsługujących je urządzeń zwiększających możliwości przechowywania danych przez system komputerowy. Jej zaletą jest dużo większa w stosunku do pamięci operacyjnej pojemność, a wadą - dłuższy czas dostępu do danych. Pamięci masowe są podstawowym wyposażeniem każdego systemu. Pamięć zewnętrzna służy przede wszystkim do przechowywania danych i programów poza komputerem. Jako przykłady pamięci zewnętrznej można wymienić dyskietki, dyski twarde, płyty CD-ROM itp. Pasek narzędzi - dodatkowy pasek wyświetlany podczas pracy z niektórymi programami, na którym znajdują się skróty do najczęściej wywoływanych w programie funkcji. Pentium - seria szybkich 64-bitowych mikroprocesorów firmy Intel stosowanych w komputerach klasy PC. Nowocześniejsze odmiany tego procesora znane są pod nazwami Pentium MMX, Pentium Pro, Pentium II, Celeron i Pentium III. Piksel - (ang. pixel - picture element) punkt wyświetlany na ekranie. Z pikseli składa się każdy obraz komputerowy. Z im większej liczby pikseli składa się obraz, tym lepsza jest jego jakość. Plik - (ang. file) zbiór (zestaw) informacji, które tworzą jedną całość. Pliki zapisane są na nośniku pamięci zewnętrznej; mogą zawierać dowolne dane (np. tekst, grafikę czy program). Każdy plik ma swoją unikalną nazwę oraz atrybuty (właściwości). W systemie MS-DOS nazwy plików mogły mieć długość 8 znaków oraz trzyliterowe rozszerzenia informujące o typie danych zawartych w pliku. W obrębie jednego katalogu nie mogą istnieć pliki o tych samych nazwach i rozszerzeniu. System operacyjny Windows 98 dopuszcza stosowanie nazw składających się z max. 255 znaków. Płyta główna - (ang. mainboard) główny podzespół elektroniczny komputera. Na płycie głównej znajdują się złącza dla kart rozszerzających, miejsca na moduły pamięci, procesor, układy obsługi urządzeń peryferyjnych oraz napędów pamięci zewnętrznej. Płyta główna wykonana jest jako obwód drukowany o ustalonym formacie (np. AT lub ATX). Poczta elektroniczna - (ang. electronic mail, w skrócie e-mail) bardzo szybki sposób przesyłania danych, plików bądź tekstów z wykorzystaniem internetu lub sieci lokalnej. Adresat może otrzymać wysłaną do niego informację nawet kilka sekund po jej nadaniu. Pojemność - (ang. capacity) łączna ilość informacji, które urządzenie może zapamiętać. Urządzeniem tym może być zewnętrzny nośnik danych (np: dyskietka) moduł pamięci RAM lub np. taśma perforowana. Pojemność jest mierzona w bajtach (albo kilo-, mega- lub giga-bajtach). Polecenie - (ang. command) ciąg znaków reprezentujący określony rozkaz wydawany komputerowi. Np. w systemie MS-DOS polecenie DIR powoduje wyświetlenie zawartości katalogu. Polecenie posiada zwykle listę swoich parametrów, które modyfikują jego działanie. Porty wejścia/wyjścia - (ang. I/O port) podzespoły elektroniczne opatrzone łączami umożliwiające dwustronną komunikację pomiędzy komputerem i urządzeniem peryferyjnym. Procesor - (ang. processor lub CPU) grupa podzespołów elektronicznych stanowiąca główna część komputera, odpowiedzialna za realizację najważniejszych jego funkcji. Na procesor składają się między innymi jednostka arytmetyczno-logiczna (ALU), jednostka sterująca (ang. control unit) i pamięć podręczna (np. grupa rejestrów). Od szybkości procesora zależy wydajność całego systemu. Procesor wykonuje programy napisane kodzie maszynowym. Współczesna mikroelektronika pozwala na zawarcie wszystkich komponentów procesora w jednym układzie scalonym zwanym mikroprocesorem. Program antywirusowy - (ang. anti-virus program) program narzędziowy usuwający z systemu wirusy komputerowe. Czasami profilaktycznie chronią one system przed zarażeniem wirusem. Z uwagi na pojawiające się systematycznie nowe wirusy, programy antywirusowe należy często aktualizować. Program demonstracyjny - (ang. demonstration program) program komputerowy pozbawiony niektórych funkcji udostępniany darmo lub pół darmo przez producenta. Jego zadaniem jest prezentacja możliwości samego programu i zachęcenie użytkownika do kupna jego pełnej wersji. Program instalacyjny - (ang. setup program) program służący do instalowania nowego oprogramowania na danym komputerze. Proces instalacyjny polega na kopiowaniu programu na dysk twardy, konfigurowaniu jego podstawowych właściwości oraz dostosowaniu systemu operacyjnego do pracy z nową aplikacją. Program komputerowy - (ang. computer program) zbiór poleceń zapisany w kodzie maszynowym przeznaczony do wykonania przez komputer. Za jego pomocą maszyna ta może przetwarzać dane, rozwiązywać zadania i wykonywać wiele innych funkcji. Programy komputerowe mogą wykonywać swoje zadania bez informacji pochodzących od użytkownika, zazwyczaj jednak operują na danych wprowadzanych przez człowieka. Programy pisane są przez ludzi, gdyż komputer sam z siebie nie jest w stanie stworzyć zupełnie nowego programu. Programy komputerowe nazywane są również aplikacjami. Protokół komunikacyjny - (ang. protocol) określony sposób przesyłania danych określający metodę wysyłania, odbierania i kontroli poprawności przesyłu informacji pomiędzy urządzeniami komputerowymi. Przesyłanie danych - (ang. data transmission) proces przekazywania informacji pomiędzy urządzeniami elektronicznymi za pomocą łączy. Nierzadko dane są przesyłane na dużą odległość. Do transmisji danych służą między innymi takie urządzenia jak karty sieciowe, modemy, sieci komputerowe oraz łącza kablowe, światłowodowe, radiowe i satelitarne. Public-Domain-Software - darmowe oprogramowanie, którego kopiowanie i sposób wykorzystywania nie są w żaden sposób ograniczone. Program uzyskuje taki status jedynie na skutek jawnej deklaracji jego autora.

RAM - (ang. Random Access Memory) podstawowy rodzaj pamięci zainstalowanej w komputerze do której maszyna może zapisywać i odczytywać dane. Jest typem pamięci o dostępie swobodnym, co znaczy, że w dowolnym momencie można sprawdzić zawartość dowolnej jej komórki Pamięć RAM jest pamięcią ulotną, czyli że jej zawartość znika po odłączeniu zasilania. Pamięci RAM składają się zazwyczaj na pamięć operacyjną i pamięć wideo. ROM - (ang. Read Only Memory) pamięć tylko do odczytu w postaci układu elektronicznego (na ogół układu scalonego) montowanego w urządzeniach komputerowych. Zawartość tej pamięci ustalana jest za pomocą specjalnych zabiegów technologicznych w czasie procesu produkcyjnego. Kiedy pamięć ROM opuści fabrykę, danych w niej zapisanych nie da się już zmodyfikować. Rozdzielczość - (ang. resolution) inaczej dokładność. Termin używany dla określenia stopnia uszczegółowienia pewnej wielkości. Im większa jest rozdzielczość danych opisujących pewien rzeczywisty obiekt (np. obraz lub dźwięk), tym lepiej jest ją w stanie opisać i przetworzyć komputer. Dla przykładu rozdzielczość ekranu to ilość punktów tworzących wyświetlany obraz. Zwykle podaje się ilość punktów ( pikseli) w poziomie oraz w pionie. Im więcej pikseli wyświetlanych jest jednocześnie na ekranie (lub drukowanych na drukarce), tym wyższa rozdzielczość i lepsza jakość uzyskiwanego obrazu. Rozszerzenie - (ang. file extension) ciąg znaków będących drugim członem nazwy pliku i oddzielonym znakiem kropki (.) od członu pierwszego. Zazwyczaj określa on typ danych zawartych w danym pliku (np. rozszerzenie BMP oznacza plik graficzny zawierający bitmapę). Nazwy plików w systemie MS-DOS umożliwiały stosowanie 3 literowych rozszerzeń. System Windows 98 pozwala na tworzenie nazw plików o długości do 255 znaków, w których rozszerzenia mogą mieć dowolna długość z tego zakresu. Rzeczywistość wirtualna - (ang. virutal reality) wizja przestrzeni przedstawiana przez komputer za pomocą realistycznej trójwymiarowej grafiki. Wraz ze wzrostem mocy obliczeniowej komputerów, rzeczywistość wirtualna nosi znamiona coraz większej realności. Nowoczesne gry komputerowe coraz częściej umożliwiają nam podróż do wirtualnej rzeczywistości.

Serwer - (ang. server) specjalny komputer dołączony do sieci komputerowej, którego oprogramowanie pozwala na przykład sterować działaniem sieci lub udostępniać przyłączonym do niej komputerom swoje zasoby. Serwer jest zazwyczaj komputerem o dużej mocy obliczeniowej wyposażonym w pamięci o bardzo dużych pojemnościach. Serwer internetowy - serwer podłączony do sieci internet dostępny pod konkretnym adresem internetowym. Serwery internetowe świadczą swym użytkownikom wiele usług takich jak przesyłanie danych poprzez sieć, poczta elektroniczna (ang. e-mail) oraz dostęp do stron WWW. Shareware - typ oprogramowania komputerowego, którego użytkowanie jest bezpłatne przez określony okres czasu (najczęściej 30 dni). Po sprawdzeniu możliwości programu użytkownik jest zobowiązany do wniesienia opłaty za użytkowanie, bądź usunięcia go ze swego komputera. Sieć komputerowa - (ang. network) grupa komputerów i urządzeń peryferyjnych połączonych ze sobą w sposób umożliwiający wymianę informacji i dzielenie wspólnych zasobów. Do ich wzajemnego łączenia służą specjalne podzespoły elektroniczne takie jak karty sieciowe, rozgałęźniki (HUB), specjalne przewody i wtyczki. Wyróżnia się sieci: lokalną (LAN), miejską (MAN) lub rozległą - WAN. Jedną z odmian sieci rozległej jest internet. Sieć lokalna - (ang. Local Area Network) sieć o niewielkim zasięgu, w której zazwyczaj występuje jeden komputer główny (serwer plików) i kilka komputerów korzystających z jego zasobów. Sieć LAN oparta jest zwykle na architekturze Peer-to-Peer lub Klient-Serwer. Skaner - (ang. scaner) urządzenie peryferyjne służące do wczytywania obrazów do pamięci komputera w postaci cyfrowej. Dokładność odwzorowania zależy od rozdzielczości uzyskiwanej przez skaner. Rozdzielczość skanera mierzy się w punktach na cal (DPI). Skanować może takie dokumenty jak zdjęcia, negatywy, przeźrocza (slajdy), teksty i grafiki. Software - (ang.) zobacz oprogramowanie. Strona - (ang. page) część dokumentu tekstowego, odpowiadająca pojedynczej kartce papieru. Strona kodowa - (ang. codepage) zestaw danych umożliwiający wyświetlanie znaków pisanych charakterystycznych dla alfabetu danego języka. W przypadku języka polskiego dotyczy to takich liter jak: "ą,ę,ć,ź,ż,ó,ł,ń". Zainstalowanie właściwej strony kodowej jest warunkiem uzyskania tych znaków na ekranie i drukarce. Symulacja komputerowa - (ang. computer simulation) sztuczne modelowanie i analiza rzeczywistego zjawiska w celu prześledzenia jego skutków. Można na przykład przeprowadzić na komputerze symulację wysadzenia budynku w celu optymalnego rozstawienia ładunków wybuchowych. Wielką popularnością cieszą się gry komputerowe zwane symulatorami. Najbardziej znane z nich to symulatory lotu i jazdy samochodem. Jedną z odmian symulacji jest tworzona przez komputer rzeczywistość wirtualna. System operacyjny - podstawowe oprogramowanie, które umożliwia zarządzanie i kontrolę systemu komputerowego. Bez niego komputer nie może funkcjonować. System operacyjny jest ładowany zaraz po włączeniu zasilania komputera i jest obecny w jego wnętrzu przez cały czas jego pracy. Do najpopularniejszych systemów operacyjnych zalicza się MS-DOS Windows, UNIX, OS/2 i system komputerów Macintosh. Sztuczna inteligencja - (ang. Artificial Intelligence) oprogramowanie komputerowe próbujące naśladować proces decyzyjny człowieka, posiadające zdolność inteligentnego reagowania na zaistniałą sytuację. Najczęściej jest ono wyposażone w bardzo dużą bazę danych i posiada zdolność uczenia się. Ścieżka - (ang. track) wszystkie sektory dysku leżące w jednakowej odległości od jego środka. Dysk składa się z wielu takich ścieżek przypominających okręgi centrycznie ułożone wokół osi obrotu. Patrz cylinder. Ścieżka dostępu - (ang. path) zapis określający położenie danego katalogu lub pliku w hierarchicznej strukturze dysku. Zobacz struktura drzewa. Światłowód - typ przewodu zbudowanego z przezroczystych włókien sztucznych, pozwalającego na przesyłanie wiązki światła. Światłowody doskonale nadają się do przesyłania sygnałów cyfrowych, co wykorzystują budowniczy sieci komputerowych. Łącza światłowodowe charakteryzują się bardzo dużą bezbłędnością i przepustowością danych.

Tabulatory - (ang. tabulators) niedrukowalne znaczniki w edytorach tekstu pomagające w formatowaniu dokumentu. Tabulator jest znakiem podobnym do znaku spacji, tyle że reprezentowany przez niego odstęp jest dłuższy. Do wprowadzania tabulatorów służy klawisz Tab znajdujący się po lewej stronie klawiatury. Tekst - (ang. text, string) ciąg znaków alfanumerycznych zawierający litery, cyfry i znaki specjalne. Tower - typ obudowy komputera o kształcie podłużnego prostopadłościanu ustawionego pionowo. Rozróżniamy rozmaite warianty obudów tego typu, a konkretnie: minitower, miditower, hightower.

Układ elektroniczny - zestaw połączonych ze sobą elementów elektronicznych, tworzących pewną funkcjonalną całość. Wszystkie urządzenia komputerowe zbudowane są z wysoce specjalizowanych układów elektronicznych. Układ strony - (ang. layout) zbiór parametrów dokumentu określających między innymi jego docelowy format, szerokość marginesów, ilości wierszy na stroniei liczbę kolumn. Layout definiuje też sposób rozmieszczenia elementów takich jak tekst czy grafika na drukowanej stronie. Urządzenie wejścia - (ang. input device) urządzenie peryferyjne służące do wprowadzania danych do komputera. Należą do nich między innymi mysz, klawiatura, skaner i dyskietka. Urządzenie wyjścia - (ang. output peripheral) urządzenie peryferyjne służące do przenoszenia efektów pracy komputera na zewnętrzne nośniki rozpoznawalne przez człowieka (np. obraz, dźwięk, dotyk). Najpopularniejsze urządzenia wyjściowe to drukarka, monitor i głośniki. Usługi on-line - typ usług świadczonych przez sieć komputerową jej użytkownikowi.

WAN - (ang. Wide Area Network) patrz sieć rozległa. Windows - program firmy Microsoft będący uzupełnieniem systemu MS-DOS. Windows oferuje graficzny interfejs użytkownika w postaci okienek (ang. windows) i ikon wyświetlanych na ekranie. Okienka te reprezentują uruchomione aplikacje. Cechą charakterystyczną systemu Windows jest możliwość wygodnego posługiwania się myszą. Wirus komputerowy - (ang. computer virus) mały program infekuje który, system operacyjny lub programy użytkowe. Infekowanie to polega na powielaniu własnego kodu i doklejaniu go do coraz to innych zbiorów na dysku. Wirus potrafi nieraz zarazić nawet wszystkie pliki w komputerze. Ten proces rozmnażania się wirusa nie ogranicza się do jednego komputera - infekcję łatwo przenieść na inne maszyny poprzez dyskietki czy sieć. Wirusy komputerowe można podzielić na niegroźne, to jest takie, które w jakiś wymyślny sposób objawiają swoja obecność (np. wypisują zabawne komentarze na ekranie lub wygrywają wesołe melodie) nie czyniąc przy tym żadnych szkód. Są też jednak i szkodliwe wirusy wywołujące utratę danych, a nawet fizyczne uszkodzenie sprzętu komputerowego. WWW - (ang. World Wide Web) zbiór wszystkich hipertekstowych dokumentów dostępnych w sieci internet. Dokumenty te bywają też nazywane stronami. Wiele firm reklamuje swoje usługi z wykorzystaniem tej techniki. W ten sposób można również dokonywać zakupów, prowadzić korespondencję, przeglądać oferty. Praktycznie każdy użytkownik komputera posiadający dostęp do internetu może stworzyć własną stronę WWW i umieścić na niej dowolne informacje. W ramach sieci WWW istnieją specjalne komputery pomagające wyszukiwać określony przez użytkownika typy informacji.

Zasilacz - przyrząd umożliwiający podłączenie urządzenia do źródła energii elektrycznej o parametrach innych, niż wymaga tego samo urządzenie. Podzespoły komputerowe potrzebują na ogół zasilania prądem stałym o małym napięciu (z reguły niższym niż 24V). Sieć elektryczna dostarcza prądu zmiennego o napięciu 220V, którym nie da się bezpośrednio zasilić komputera. Zadaniem zasilacza jest więc zamiana prądu stałego na zmienny i obniżenie jego napięcia. Spotyka się wiele różnych typów zasilaczy. Głównymi podzespołami składowymi zasilacza są prostownik i transformator. Znaki - zbiór wszystkich liter, cyfr, znaków przestankowych i symboli specjalnych. Zoom in - (ang.) funkcja programu umożliwiająca powiększanie elementów wyświetlanych na ekranie komputera. Z reguły wyposażone są w nią programy pracujące w trybie WYSIWYG. Zoom out - (ang.) funkcja odwrotna do zoom in służąca do pomniejszanie elementów wyświetlanych na ekranie.

Źródło - (ang. source) wydruk treści programu napisanego w konkretnym języku programowania. Pliki zawierające takie wydruki nazywane są plikami źródłowymi. Źródłem nazywane też bywa miejsce określające położenie plików przeznaczonych do kopiowania.

 

	Zespół Szkół Sportowych w Mysłowicach